‘’Προμηθέας Δεσμώτης’’ δια χειρός Σταύρου Τσακίρη
Αρκετά πρωτοποριακή και πολυσύνθετη η σκηνοθετική ματιά του Σταύρου Τσακίρη που απέδωσε την Αισχυλική τραγωδία με μια σύγχρονη στοχαστικότατα και δεξιοτεχνία.
Ο επιβλητικός χώρος του Ηρωδείου σε συνδυασμό με τον συμβολικό σκηνικό διάκοσμο του Κώστα Βαρώτσου που αντικρίζουν οι θεατές με το που εισέρχονται στο θέατρο προϊδεάζει το κοινό για τη σπουδαιότητα του θεατρικού εγχειρήματος που θα ακολουθήσει. Το γυάλινο αμφιθέατρο ως βωμός της γνώσης για τον χορό των μαθητών-μυστών αντικατοπτρίζει την κοσμική αλήθεια ενώ ο κόκκινος οβελίσκος που στέκει επιβλητικός στο κέντρο της σκηνής δίνει την αίσθηση ότι σκίζει τους ουρανούς και απειλεί τη θεϊκή εξουσία παραπέμποντας στα αιγυπτιακά μνημεία ''τεκχενου'', σύμβολα του Θεού Ρα.
Την έλευση του Προμηθέα ( Kathryn Hunter) στη σκηνή θα προλογίσει ο αφηγητής (Νικήτας Τσακίρογλου), ένα ενδιαφέρον δραματουργικό δημιούργημα του σκηνοθέτη που αντικαθιστά τον κορυφαίο του χορού και παίζει ιδιαίτερα ενεργό ρόλο στα τεκταινόμενα προσδίδοντας στην παράσταση μια μυστηριακή αίσθηση. Ο ρόλος του χορού ιδιαίτερα αινιγματικός και πολυσύνθετος ως προς την ερμηνεία του άλλοτε θυμίζει μαθητές που κρατούν τα βιβλία με την ιστορία της ανθρωπότητας, άλλοτε μύστες που αποσκοπούν σε μια ιδιαίτερη τελετουργία αναζήτησης της γνώσης και άλλοτε θυμίζουν πιόνια μιας ανώτερης δύναμης που δρουν χωρίς προσωπική βούληση.
Ευδιάκριτο ήταν το κυρίαρχο εξπρεσιονιστικό στυλ του σκηνοθέτη το οποίο παρέπεμπε πολύ συχνά σε gestus και σε Μπρεχτικές αποδόσεις όπως στη σκηνή μάχης ανάμεσα στον Ωκεανό (Γεράσιμος Γεννατάς) και το Κράτος (Αλέξανδρος Μπουρδούμης) , με την απεικονιζόμενη από μπλε σελίδες βιβλίων θάλασσα να μετατρέπεται σε ένα αιματηρό τοπίο δημιουργώντας ένα εντυπωσιακό ''Tableau vivant'' . Ιδιαίτερα εντυπωσιακή η σκηνή απεικόνισης των τριών κορακιών που με τη χρήση ξύλινων δοκών σε μια άκρως συγχρονισμένη χορογραφία διαπερνούσαν το σώμα του Προμηθέα. Η κινησιολογία τόσο των κορακιών όσο και των στρατιωτών που αλυσοδένουν τον Προμηθέα εξέπεμπε μια ατμόσφαιρα εξωτική, θυμίζοντας την Ιαπωνική τέχνη των Σαμουράι. Τριμελής υπήρξε και η απόδοση του Θεού Ερμή ενισχύοντας έτσι το αίσθημα του πειρασμού για τον Προμηθέα θυμίζοντας τους 3 πειρασμούς που αντιμετώπισε στην έρημο ο Ιησούς πριν από το Πάσχα (Ματθ. 4,1) . Ο αριθμός 3 μαγικός αριθμός για το θέατρο, συνειρμικά παραπέμπει στους Ομηρικούς Ύμνους και στην περιγραφή του κηρύκειου του Ερμή , μιας χρυσής ράβδου με τρία πέταλα.
Ο ρυθμός της παράστασης έντονα μουσικός με καθαρές εναλλαγές των σκηνών του δράματος θύμιζε μια εντυπωσιακή και καλοδουλεμένη χορογραφία, με έντονο πολυπολιτισμικό χαρακτήρα, στον πυρήνα της οποίας βρισκόταν η εμβληματική Kathryn Hunter που με περίσσια ενέργεια απεικόνιζε το μαρτύριο του Τιτάνα μέσω της έντονης σωματικότητάς της. Η σωστή άρθρωση και προφορά των Ελληνικών , παρά τις όποιες αστοχίες ως προς τον σωστό τονισμό και την έμφαση που υπολείπονταν σε ορισμένες λέξεις του κειμένου, χαίρει επιδοκιμασίας.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον αποτέλεσε η απόδοση των ρόλων ''εν συνόλω ''καθώς παρότι υπήρχαν διαφορετικές υποκριτικές προσεγγίσεις η γενική αίσθηση ήταν αρμονική θυμίζοντας καλοκουρδισμένη ορχήστρα. Ο Επιδαυρικός ηθοποιός Νικήτας Τσακιρογλου αποδίδει με στόμφο την τραγική φιγούρα του αφηγητή-κορυφαίου με έντονη δραματική αφοσίωση, ο Γεράσιμος Γεννατάς και ο Αλέξανδρος Μπουρδούμης δημιουργούν ρόλους αντιρεαλιστικούς που παραπέμπουν στο θέατρο του Μπρεχτ με τον τελευταίο να χρησιμοποιεί τη μάσκα ως μέσο αποστασιοποίησης και παραξενίσματος. Ο Δημήτρης Πιατάς παρότι είναι ένας εξαιρετικός Αριστοφανικός ηθοποιός αποτυγχάνει να προσδώσει την πρέπουσα τραγικότητα στο πρόσωπο του Ηφαίστου. Καθηλωτική θα χαρακτήριζα την Πέγκυ Τρικαλιώτη και τη συνταρακτική της ερμηνεία στην αποτύπωση του μαρτυρίου της Ιούς από τον βασανιστικό οίστρο που την ταλανίζει.
Τέλος θα ήθελα να αναφερθώ στην σπουδαία σύλληψη του Σταύρου Τσακίρη να ερμηνευθεί ο ρόλος από μια γυναίκα μικρή το δέμας, αλλά μεγάλης εσωτερικής δύναμης ανατρέποντας τα μέχρι τώρα θεατρικά δεδομένα και δημιουργώντας μια αινιγματική μορφή του μυθικού Τιτάνα, ενός μεταφυσικού όντος με διττή φύση όπου η Θεϊκή του δύναμη αντιτίθεται στην ανθρωπόμορφη του υπόσταση. Αισθητή η αντίθεση αυτή γίνεται και με τη χρήση της λευκής κουρτίνας στο φόντο της σκηνής όπου η γιγαντιαία σκιά του θρυλικού Τιτάνα δημιουργεί ένα οξύμωρο σχήμα με την μικροσκοπική φιγούρα του ήρωα. Η νέα αυτή τολμηρή απεικόνιση του Προμηθέα που σε συνδυασμό με τα κοστούμια του Γιάννη Μετζικώφ θυμίζει αντιστασιακό ήρωα της Γερμανικής κατοχής αλλά και οι ποικίλοι θεατρικοί συμβολισμοί που υπάρχουν διάχυτοι στην σκηνοθεσία του Σταύρου Τσακίρη ανοίγουν νέους ορίζοντες στις μέχρι τώρα υπάρχουσες αποδόσεις του Αισχυλικού έργου επιβεβαιώνοντας αυτό που ο Roland Barthes ισχυρίζονταν για το ''ξαναδιάβασμα'' του κειμένου ,'' {..} όχι το <<αληθινό>> κείμενο , αλλά το πληθυντικό κείμενο : το ίδιο και το καινούργιο.''
Επιμέλεια: Σοφία Ξενάκη