Η θρυλική ''Guernica''στο ''Εθνικό Μουσείο Τέχνης Βασίλισσα Σοφία''

Ένα έργο που ειδα προσφατα και  αξίζει να δει κανείς έστω και μια φορά στη ζωή του είναι ένα από τα σημαντικότερα του προηγούμενα αιώνα, γνωστό στη χώρα μας ως ''Γκουέρνικα''. Πρόκειται για έργο του παγκόσμιας φήμης Ισπανού Πάμπλο Πικάσο. Στην περίπτωση λοιπόν που ο δρόμος σας φέρει στην όμορφη ισπανική πρωτεύουσα, μη διστάσετε να επισκεφτείτε το ''Έθνικό μουσείο Τέχνης Βασίλισσα Σοφία'', μέσα στο οποίο βρίσκεται το ''τεραστίων διαστάσεων'' έργο. 

Την αξία όμως, του να έρθει σε επαφή με ένα έργο τέτοιο νοηματικού βεληνεκούς, την αντιλαμβάνεται κανείς πλήρως, όταν γνωρίσει το ιστορικό υπόβαθρο που κρύβεται πίσω από τον τεράστιο καμβά. Αφορμή για τη δημιουργία της Γκερνίκα (Guernica, ισπανική απόδοση), ήταν η επίθεση που έγινε στην ομώνυμη κωμόπολη της Χώρας των Βάσκων. Στις 26 Απριλίου 1937, την εποχή του Ισπανικού εμφυλίου, Γερμανοί πιλότοι της αεροπορίας των εθνικιστών βομβάρδισαν την Γκερνίκα. Έκείνη την ημέρα, σκοτώθηκαν 1.650 άνθρωποι και ισοπεδώθηκε το 70% της πόλης με 32 τόνους εκρηκτικά. Την ίδια χρονιά λάμβανε χώρα στη Γαλλία η διεθνής έκθεση του Παρισιού και η ισπανική Κυβέρνηση παρήγγειλε στον Πικάσο ένα έργο αντιπροσωπευτικό του συμβάντος. 

Ο Πικάσο ένιωσε απέραντη θλίψη και πόνο για το χαμό των συμπατριωτών του, έτσι επικεντρώθηκε στα φρικτά αποτελέσματα αυτής της απάνθρωπης πράξης και όχι τόσο στις αιτίες που την προκάλεσαν. Από τον πίνακα, επομένως, απουσιάζουν οι βόμβες και τα αεροπλάνα, ενώ κυριαρχούν διάσπαρτα διαμελισμένα κορμιά, ανάμεσά τους και τέσσερις γυναίκες που ουρλιάζουν, κρατώντας νεκρά παιδιά στην αγκαλιά τους. Δύο επιπλέον μορφές βρίσκονται στο επίκεντρο του πίνακα. Πρόκειται για αυτές του ταύρου και του αλόγου. Μέσω αυτών γίνεται ολοφάνερη η συμβολιστική διάθεση του καλλιτέχνη.            

 Ο ογκώδης, άγριος και τρομακτικός ταύρος αν και με μια πρώτη ματιά παραπέμπει τον θεατή στο εθιμοτυπικό των ταυρομαχιών, ένα στοιχείο που θυμίζει ξεκάθαρα την ισπανική κουλτούρα, εντέλει δεν συμβολίζει τίποτα περισσότερο από τον εχθρό και τις άγριες διαθέσεις του για επίθεση και ολική καταστροφή. Το άλογο, ψηλό και αγέρωχο κάποτε, φαίνεται σοβαρά πληγωμένο, καθώς ένα ξίφος το έχει διαπεράσει. Η κίνησή του μοιάζει σπασμωδική και το βλέμμα του τρελό, πιθανόν εκφράζοντας τους αφόρητους πόνους του. Ο θεατής αντιλαμβάνεται γρήγορα ότι η καταστροφή που επήλθε σε αυτή την πόλη δεν περιορίστηκε στον αφανισμό των ανθρώπινων ψυχών που βρίσκονταν εκεί, αλλά επεκτάθηκε σε οποιοδήποτε είδος ζωής σε εκείνο το μέρος. Η έλλειψη, τέλος, χρώματος και η επιλογή του ασπρόμαυρου και των αποχρώσεών του δίνουν στο θέμα ακόμα μεγαλύτερη ένταση.

Ο καλλιτέχνης κατάφερε εντός συγκεκριμένων και περιορισμένων διαστάσεων να αποδώσει τόσο το ίδιο το τραγικό γεγονός, όσο και τα συναισθήματά του για αυτό. Κοιτάζοντας τον πίνακα, ο θεατής αισθάνεται την απανθρωπιά, τη βιαιότητα και την απόγνωση του πολέμου. Λέγεται πως όταν οι Γερμανοί εισήλθαν στο Παρίσι κατά τον Β'Παγκόσμιο Πόλεμο, ένας Γερμανός αξιωματικος έδειξε σε φωτογραφία τον εν λόγω πίνακα στον ίδιο τον Πικάσο ρωτώντας τον : 

        -Αυτόν τον πίνακα εσείς τον φτιάξατε; 

        Κι εκείνος απάντησε με θάρρος :

       -Οχι, Έσείς!

        Επιμέλεια: Χρύσα Μακροπούλου